Περισσότερο παρά ποτέ, το χάος των πολλαπλών μορφών των μεταναστευτικών κινημάτων αρχίζει να συγκεκριμενοποιείται σε σχέδια έναντι στις πολιτικές των κρατών, ισχυρίζεται ο Nevzat Soguk. Στη βόρεια και τη νότια Αμερική, τη βόρεια Αφρική, την Ευρώπη ή τη Νοτιοανατολική Ασία, οι άνθρωποι-υποκείμενα που έγιναν μετανάστες-πολίτες μάχονται με αδημονία στους ασαφείς μεταναστευτικούς χώρους.
--------------------------------------------------
‘Αφρικανοί μετανάστες ξεβράζονται σε παραλία γυμνιστών στη νότια Ισπανία’, ανακοινώθηκε στις ειδήσεις στα τέλη Ιουνίου 2004. ‘ Δυο κόσμοι ήρθαν σε αντιπαράθεση’, σύμφωνα με τις αναφορές, ‘καθώς μια σχεδία που μετέφερε 42 φτωχούς Αφρικανούς….ξεβράστηκε σε παραλία γυμνιστών.’ Ξαφνικά, το σύνορο που ‘χώριζε’ τον κόσμο των πολιτών από τον κόσμο των μεταναστών δεν υπήρχε πια. Το σύνορο είχε υποστεί ρήγμα με την απρόσκλητη εμφάνιση των μεταναστών, οδηγώντας στην ‘αντιπαράθεση’ δυο διαφορετικών κόσμων. Ωστόσο, από μια πιο προσεκτική ανάγνωση των αναφορών προέκυπτε ότι η ξαφνική συνάντηση αυτών των κόσμων ήταν κάτι περισσότερο από μια απλή αντιπαράθεση, μια σύγκρουση ανθρώπων με διαφορετικές εμπειρίες. Ήταν επίσης μια ξαφνική και απρόσμενη σύγκλιση ανθρώπινων ζωών, που αν δεν υπήρχαν αυτά ακριβώς τα σύνορα που δίνουν νόημα στην ιδέα των ‘διαφορετικών κόσμων’, θα ήταν απίθανο ή μη αναγκαίο να βρεθούν μαζί μ’ αυτό τον φευγαλέο τρόπο. Ακόμη κι έτσι, όπως οι αναφορές ασυνείδητα υποδήλωναν, η ξαφνική συνάντηση των ‘διαφορετικών’ κόσμων ήταν τελικά λιγότερο μια ‘αντιπαράθεση’ δύο κόσμων και περισσότερο ένα άνοιγμα στις αλληλεπιδράσεις που ακολούθησαν το αρχικό σοκ.
--------------------------------------------------
‘Μεταξύ των μεταναστών υπήρχαν τέσσερα μωρά, που ένα από αυτά ήταν μόλις 11 ημερών. Σύμφωνα με το βίντεο που τράβηξε ένας κολυμβητής και έδειξε η ισπανική τηλεόραση, μια ομάδα κολυμβητών συγκεντρώθηκε γύρω από ένα μωρό, μετρώντας απαλά τα δάχτυλα του χεριού του, που ήταν έξι’.
--------------------------------------------------
Τελικά, όταν οι μετανάστες ξεβράστηκαν στην παραλία, υπερβαίνοντας τα γυμνά σώματα των πολιτών, υπερέβησαν επίσης το σύνορο, δείχνοντας ότι η ζωή του συνόρου είναι κάτι παραπάνω από αντιπαραθέσεις, τερματισμούς και διακοπές ανθρώπινων εμπειριών. Έδειξαν ότι οι μετανάστες και τα σύνορα διαθέτουν παραβατικούς, εάν όχι μετασχηματιστικούς τρόπους που ασκούν πίεση, μεταμορφώνουν και αλλάζουν τις οικείες ρουτίνες και τους ρυθμούς της ζωής. Ακόμη πιο σημαντικό ήταν ίσως το γεγονός ότι υπερβαίνοντας τα σύνορα, οι μετανάστες ανέδειξαν μια αξιόλογη διάσταση ‘εξέγερσης’ έναντι της πολιτικής των συνόρων και της μετανάστευσης.
Οι συμβατικές κατηγοριοποιήσεις ερμηνεύουν ακόμη τις μεταναστευτικές οντολογίες ότι εκπροσωπούν ουσιαστικά εφήμερες εμπειρίες. Πολλά γράφτηκαν για να κατατάξουν τους μετανάστες ως αντικείμενα της πολιτικής διοίκησης στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της εθνικής και παγκόσμιας πολιτικής οικονομίας. Ωστόσο, πολύ λιγότερα έχουν ειπωθεί για τις ενεργές συστατικές και πρότυπες δυνάμεις των σύγχρονων μεταναστευτικών κινημάτων. Περισσότερο παρά ποτέ, το χάος των πολλαπλών μορφών των μεταναστευτικών κινημάτων αρχίζει να συγκεκριμενοποιείται σε σχέδια έναντι παρωχημένων υποσχέσεων για νεωτερισμό που στηρίζονται στην πολιτική των κρατών, των πολιτών και των εδαφών. Στη βόρεια και τη νότια Αμερική, τη βόρεια Αφρική, την Ευρώπη ή τη Νοτιοανατολική Ασία, οι άνθρωποι-υποκείμενα που έγιναν μετανάστες-πολίτες μάχονται με αδημονία στους ασαφείς μεταναστευτικούς χώρους. Η άρνησή τους να τιμήσουν τη νομιμότητα της κυρίαρχης υποκειμενικότητας των κανόνων και των μορφών, της σταθερής σχέσης με έναν τόπο και των παραγόντων ανά τον κόσμο δεν αποτελεί πλέον έναν ψίθυρο στους κρυφούς ανέμους των παράνομων δικτύων. Το κάνουν προκλητικά, ανοιχτά ή σε φευγαλέες στιγμές, εν μέρει για να αποκαλύψουν αυτό που τους απομονώνει, εν μέρει για να υπερασπιστούν αυτό που πρέπει να κάνουν για την επιβίωσή τους και εν μέρει για να υπογραμμίσουν τις δυνατότητες ηθικών συγκλίσεων μεταξύ των λαών, ακόμη κι αν αυτές οι συγκλίσεις περνούν από την άβυσσο της θάλασσας ή την πτύχωση της ερήμου.
‘Όταν χιλιάδες μετανάστες ‘ επιτέθηκαν’ και ‘πολιόρκησαν’ τους ισπανικούς θύλακες Ceutta και Melilla στη βόρεια Αφρική το 2005, έδειξαν ότι οι εντάσεις αυτές αποτελούν θεμελιώδεις οντολογικές δυσαρέσκειες και τις συνέδεσαν με τις αντιθέσεις ανάμεσα στη ρητορική ενός κόσμου που υπόσχεται και τις πραγματικότητες του κόσμου που πρέπει να υπομείνουν. ‘Ήμουν αποφασισμένος να φτάσω στην Ευρώπη ή να πεθάνω προσπαθώντας’, είπε ένας μετανάστης, που βρίσκεται τώρα στην Ισπανία. Ένας άλλος είπε: ‘ Είναι καλύτερα να πεθάνεις μια φορά παρά να πεθάνεις δέκα φορές βλέποντας τον οίκτο στο πρόσωπο των γονιών σου’. Ασφαλώς, ισχύουν εδώ οι παροιμιώδεις προειδοποιήσεις ότι ο κόσμος των δυναμικών των μεταναστών είναι υπερβολικά πλούσιος και περίπλοκος για να αποδοθεί σε τόσο ιδιόμορφες εκφράσεις. Όμως, αυτά τα αποσπάσματα μεταφέρουν μια αίσθηση της ευρύτερης ιστορίας που έχει να κάνει με τις δομές και τις διευθετήσεις των μεγάλων και βαθιών ανισοτήτων ανά τον κόσμο, που ενεργοποιούν συναισθήματα ‘εξέγερσης’ στα μεταναστευτικά πεδία. Σε τελική ανάλυση, οι σκοπιμότητες μιας τέτοιας εξέγερσης προαναγγέλλουν νέες μορφές της ισχύουσας πολιτικής πραγματικότητας σε σχέση με αυτό που ο Michel de Certeau αποκάλεσε ‘πλασματική αδράνεια’ των κυρίαρχων συνόρων. Όταν το 2004 δεκάδες ‘παράνομοι’ μετανάστες, ντυμένοι βαριά για το επίπονο ταξίδι, ‘ξεβράστηκαν’ σε παραλία γυμνιστών της ισπανικής ριβιέρας, η αυθόρμητη υποδοχή που τους έγινε δυσαρέστησε τις αρχές, που σύμφωνα με τις αντιλήψεις τους περί ταυτότητας, σταθερής σχέσης με έναν τόπο και πολιτών περίμεναν μια λιγότερο ευχάριστη συνάντηση; Το γεγονός μπορεί να μην είναι αποφασιστικής σημασίας, θα έπρεπε όμως να σηματοδοτήσει μια παύση στον τρόπο με τον οποίο μας ενθαρρύνουν, και έχουμε συνηθίσει, να σκεφτόμαστε για τα κράτη και τα σύνορα, τους πολίτες και τους ξένους. Εάν η ‘παύση’ μας κάνει να δούμε ότι τέτοια ανθρώπινα φαντάσματα μας τοποθετούν στα όρια των ‘συναισθηματικών δομών’ μας, επιτρέποντας μια παράφωνη καταμέτρηση και απολογισμό του κόσμου, θα μπορέσουμε να καταλάβουμε ότι οι απόκοσμες μορφές που εμφάνισε η θάλασσα βρίσκονται ήδη μέσα στις ζωές μας μέσω των παγκόσμιων δικτύων παραγωγής και καταστροφής.
Περισσότερο από μια δεκαετία πριν, στο Specters of Marx (Φαντάσματα του Μαρξ), ο Ζακ Ντεριντά θρηνούσε για τη συλλογική κρίση στην πολιτική προσωρινότητα: ‘Ο χρόνος είναι αποδιοργανωμένος.’ Έγραψε: ‘ Ο κόσμος πάει άσχημα. Ο κόσμος είναι φθαρμένος αλλά η φθορά του δεν μετρά πλέον… Μας λείπει το μέτρο του μέτρου’. Η δύναμη της παρατήρησης του Ντεριντά εξακολουθεί να στοιχειώνει την πολιτική φαντασία μας καθώς προσπαθούμε να καταλάβουμε τους χρόνους και τους χώρους που είναι αποδιοργανωμένοι. Οι μετανάστες περισσότερο από άλλους εκδίδουν ένα διαφορετικό μέτρο του κόσμου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου