Τουρκία : Τι προβλέπει η συνταγματική αναθεώρηση και πού αποσκοπεί

Από την Καθημερινή

Την 30ή επέτειο από το πραξικόπημα του Εβρέν, ο τουρκικός λαός ενέκρινε με δημοψήφισμα τη συνταγματική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης Ερντογάν, η οποία χαιρέτισε το αποτέλεσμα ως «νίκη» της Δημοκρατίας που ενισχύει αισθητά την ενταξιακή προοπτική της χώρας.

«Πατώντας» στο αίτημα της Ευρωπαϊκής Ενωσης για ουσιαστική αναδιάρθρωση του κράτους, ο Τούρκος πρωθυπουργός έχει ήδη περιορίσει αισθητά την ισχύ των ενόπλων δυνάμεων, οι οποίες εξακολουθούν να θεωρούνται ο σημαντικότερος πυλώνας του κοσμικού κράτους.

– Τι αποφασίστηκε;

Ο τουρκικός λαός ενέκρινε τροποποιήσεις στο Σύνταγμα της χώρας, βάσει των οποίων οι αξιωματικοί του στρατού είναι πλέον υπόλογοι στα ποινικά δικαστήρια, ενώ η Εθνοσυνέλευση αποκτά μεγαλύτερο ρόλο στον διορισμό των δικαστών.

Η συνταγματική μεταρρύθμιση αναγνωρίζει, επίσης, το δικαίωμα των δημοσίων υπαλλήλων στην υπογραφή συλλογικών συμβάσεων εργασίας και στην απεργία.

Παράλληλα, παύει το καθεστώς δικαστικής ασυλίας των εμπλεκομένων στο αιματηρό πραξικόπημα του 1980.

Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η επικύρωση των τροποποιήσεων διαγράφει τα τελευταία απομεινάρια αυταρχικής εξουσίας μιας χώρας που προσβλέπει να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

– Τι άλλο διακυβευόταν;

Το δημοψήφισμα είχε προ πολλού λάβει μορφή ψήφου εμπιστοσύνης προς τον πρωθυπουργό, Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος το 2011 θα διεκδικήσει την επανεκλογή του.

Οι επικριτές του κ. Ερντογάν πιστεύουν ότι απώτερος σκοπός του κόμματος για τη Δικαιοσύνη και την Ανάπτυξη (AKP) του οποίου ηγείται δεν είναι άλλος από τον έλεγχο του δικαστικού σώματος.

Η αντιπολίτευση, πάντως, είναι διαιρεμένη και προς το παρόν, τουλάχιστον, στερείται ηγετικών φυσιογνωμιών ικανών να αντιμετωπίσουν τον κ. Ερντογάν.

Ο τελευταίος, από την πλευρά του, επιμένει ότι η μεταρρύθμιση ανοίγει τον δρόμο για την αναδιάρθρωση των Ανωτάτων Δικαστηρίων βάσει των κριτηρίων της Ε.Ε.

Στην πραγματικότητα, το AKP θεωρεί ότι ο στρατός, το δικαστικό σώμα και η κρατική γραφειοκρατία αποτελούν τους τελευταίους προμαχώνες του κοσμικού συντηρητισμού.

Τους τελευταίους μήνες και καθώς ο Ερντογάν είχε κατορθώσει να περιορίσει το πεδίο δράσης της στρατιωτικής ηγεσίας, κυβέρνηση και υποστηρικτές του κοσμικού συντηρητισμού μάχονταν για τον έλεγχο των δικαστηρίων.

Επισημαίνεται ότι το 2008, ο γενικός εισαγγελέας είχε κατηγορήσει το κόμμα της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης ότι βρίσκεται πίσω από τη δραστηριότητα των ισλαμιστών και είχε, ανεπιτυχώς, επιχειρήσει να το καταστήσει παράνομο.

– Πόσοι ψήφισαν;

Από τα 74,8 εκατ. του πληθυσμού της Τουρκίας, δικαίωμα ψήφου έχουν 49,5 εκατ. πολίτες.

Το ποσοστό συμμετοχής άγγιξε το 78%, με το 58% του εκλογικού σώματος να ψηφίζει «ναι» και το 42% «όχι».

Τα ψηλότερα ποσοστά του «ναι» σημειώθηκαν στις επαρχίες της Κεντρικής Ανατολίας, ενώ το «όχι» συγκέντρωσε μεγαλύτερα ποσοστά στην ευρύτερη περιοχή του Μαρμαρά, συμπεριλαμβανομένης και της Κωνσταντινούπολης.

– Πώς οδηγήθηκε η Τουρκία στο δημοψήφισμα;

– Το AKP είχε ταχθεί υπέρ της συνταγματικής μεταρρύθμισης από το 2002.

Το πρώτο προσχέδιο της μεταρρύθμισης δόθηκε στη δημοσιότητα το 2007, αλλά ο κ. Ερντογάν δεν κατόρθωσε να εξασφαλίσει τη στήριξη της αντιπολίτευσης.

Τον περασμένο Μάιο, ο κ. Ερντογάν ναι μεν δεν κατόρθωσε να εξασφαλίσει την απαιτούμενη πλειοψηφία των 2/3 για την άμεση έγκριση των τροποποιήσεων από το Κοινοβούλιο, αλλά οι 360 ψήφοι υπέρ επαρκούσαν για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος σε διάστημα 60 ημερών μετά την υπογραφή της μεταρρύθμισης από τον πρόεδρο, Αμπντουλάχ Γκιουλ.

Ο κ. Γκιουλ υπέγραψε το πακέτο των τροποποιήσεων στις 13 Μαΐου του 2010.

– Ποιοι αντιτάχθηκαν στο δημοψήφισμα;

Τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης –το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και το Κόμμα της Εθνικιστικής Δράσης (MHP)– το φιλοκουρδικό κόμμα της Ειρήνης και της Δημοκρατίας (BDP) και το παράνομο Εργατικό Κουρδικό Κόμμα (PPK).

Τα δύο πρώτα θεωρούν ότι η μεταρρύθμιση αποσκοπεί στην πολιτικοποίηση του δικαστικού σώματος και στην κατάλυση του κεμαλικού κράτους.

Τα BDP και PPK πιστεύουν ότι οι μεταρρυθμίσεις δεν ικανοποιούν τα βασικά αιτήματα της κουρδικής μειονότητας.