Ομιλία του κ. Κώστα Μπακούρη, Προέδρου της «Διεθνής Διαφάνεια- Ελλάς» στην παρουσίαση της Ετήσια Έρευνας για τη Διαφθορά στην Ελλάδα του 2009

Κυρίες και κύριοι,

Θα ήθελα κατ’ αρχάς να σας ευχαριστήσω για τη σημερινή σας παρουσία.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό που για μία ακόμα χρονιά παρουσιάζουμε την Εθνική Έρευνα για τη διαφθορά στην Ελλάδα.

Η προσπάθεια αυτή, που ξεκίνησε το 2005, τείνει να γίνει θεσμός, αντίστοιχος με εκείνο της Διεθνούς Διαφάνειας που όπως γνωρίζετε, από το 1995 δημοσιοποιεί την ετήσια έρευνα για τον Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς CPI, ένα δείκτη που συνοψίζει έρευνες αναγνωρισμένων ιδιωτικών και διεθνών οργανισμών.

Η δική μας έρευνα, δηλαδή η ελληνική έρευνα, μας δίνει πλέον τη δυνατότητα να κάνουμε συγκριτική ανάλυση, εντοπίζοντας τις μεταβολές από τις προηγούμενες χρονιές, καθώς τηρείται η ίδια βάση και οι ίδιες προδιαγραφές σε κάθε έρευνα.

Συγχρόνως, η ελληνική έρευνα καταγράφει, με μία σειρά από ερωτήσεις, τις τάσεις και τη στάση της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στο φαινόμενο της διαφθοράς.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της φετινής έρευνας δεν παρουσιάζονται ουσιαστικές μεταβολές του μεγέθους της διαφθοράς το 2009 σε σχέση με το 2008.

Στο δημόσιο τομέα, τα μεγέθη παρέμειναν ουσιαστικά στα ίδια επίπεδα, στο δε ιδιωτικό τομέα δείχνουν οριακή αύξηση.

Παρατηρείται επίσης μια αύξηση (της τάξης του 6,1%) στα ποσά δωροδοκίας που ζητήθηκαν στον ιδιωτικό τομέα.

Το σημαντικότερο όμως εύρημα είναι κατά τη γνώμη μας ότι πάνω από το 65% (το 2008 ήταν το 61%) των φαινομένων διαφθοράς εντοπίζονται στα νοσοκομεία (33,5%), στις πολεοδομίες (15,9%) και στις εφορίες (15,7%).

Οι πρωταθλητές μένουν σταθεροί, παρόλο που οι εφορίες και οι πολεοδομίες για μια ακόμα φορά αλλάζουν θέσεις κατάταξης.

Ο κ. Γιάννης Μαυρής θα παρουσιάσει στη συνέχεια τα βασικά στοιχεία της ταυτότητας της έρευνας και τα επιμέρους αποτελέσματα.

Κινδυνεύοντας να γίνουμε κουραστικοί, θα επαναλάβουμε ότι τόσο η προώθηση και η υιοθέτηση ειδικού κώδικα δεοντολογίας, όσο και η εκπαίδευση των στελεχών της δημόσιας διοίκησης στα θέματα καταπολέμησης της διαφθοράς, είναι κεφαλαιώδους σημασίας.

Η αποτελεσματικότερη και δικαιότερη Δημόσια Διοίκηση πρέπει να αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα της Κυβέρνησης. Η μεγαλύτερη διαφάνεια και η μηδενική ανοχή δεν μπορεί παρά να είναι η σταθερή επιλογή.

Στη δύσκολη συγκυρία της δημοσιονομικής εξυγίανσης, δεν είναι δυνατόν να παραβλέψουμε ότι η διαφθορά σπαταλά πολύτιμους κοινωνικούς και οικονομικούς πόρους.

Το σημαντικό πρόβλημα της εισφοροδιαφυγής, της φοροδιαφυγής και φυσικά της φοροκλοπής (μη απόδοση του ΦΠΑ) αντικατοπτρίζεται ανάγλυφα στην έρευνά μας καθώς τόσο οι εφορίες όσο και οι υπηρεσίες του ΙΚΑ βρίσκονται στις κορυφαίες θέσεις της λίστας με τις πλέον διεφθαρμένες υπηρεσίες.

Η αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων είναι βέβαιο ότι θα βελτιώσει τα έσοδα της πολιτείας (μειώνοντας την αναγκαιότητα λήψης «σκληρών μέτρων») και την αξιοπιστία της χώρας μας στο εξωτερικό.

Είμαστε επίσης υποχρεωμένοι να επισημάνουμε, για μια ακόμα φορά, όχι τόσο την έλλειψη νόμων και διατάξεων οι οποίες υποστηρίζουν τη διαφάνεια στον δημόσιο βίο και διευκολύνουν την άσκηση του ελέγχου της εξουσίας αλλά κυρίως τη μη αυστηρή, μερικές φορές και επιλεκτική, εφαρμογή τους.

Οι πρόσφατες επιτυχίες της Διεύθυνσης Εσωτερικού Ελέγχου της Ελληνικής Αστυνομίας, για τον εντοπισμό και τη σύλληψη επίορκων δημοσίων υπαλλήλων μετά από πολύμηνη έρευνα, στον χώρο των τελωνείων και στον χώρο της υγείας (ΙΚΑ), μας δείχνουν ότι υπάρχουν οι μηχανισμοί.

Ας τους ενισχύσουμε επομένως και ας δώσουμε κίνητρα στους πολίτες να καταγγέλλουν τους επίορκους υπαλλήλους που εργάζονται στους ευαίσθητους τομείς της υγείας, των εισπρακτικών μηχανισμών και των υπηρεσιών εξυπηρέτησης του πολίτη.

Ας αλλάξουμε την άποψη που έχουν οι πολίτες, ότι κανείς δεν κάνει τίποτα. Υπάρχουν συνέπειες, αρκεί να τον καταγγείλουμε.

Η καταπολέμηση της διαφθοράς και των συγκεκριμένων εκφάνσεών της (φοροδιαφυγή, εισφοροδιαφυγή και φοροκλοπή), είναι απαραίτητη, αν θέλουμε να βγούμε σύντομα από την κρίση, και απαιτεί συνδυασμένες δράσεις και συγκεκριμένες λύσεις.

Με κάθε ευκαιρία η ΔΔ-Ε καταθέτει συγκεκριμένες προτάσεις. Δεν θα θέλαμε σήμερα να επαναλάβουμε αυτές τις προτάσεις, αλλά εντελώς ενδεικτικά να αναφέρουμε μερικές από τις κατευθύνεις - πρωτοβουλίες που οφείλει να λάβει η ελληνική κυβέρνηση:

•Η περαιτέρω θεσμική κατοχύρωση της δικαστικής ανεξαρτησίας και κυρίως η επιτάχυνση απονομής της δικαιοσύνης.

•Η ενίσχυση της ακεραιότητας και της υποχρέωσης της λογοδοσίας των κρατικών λειτουργών, η οποία αναβαθμίζει τη συνολική αξιοπιστία της δημόσιας διοίκησης.

•Η ενθάρρυνση και στη συνέχεια η αποτελεσματική προστασία των ατόμων που έχουν τη διάθεση να συμβάλλουν στον εντοπισμό και την αποκάλυψη περιπτώσεων διαφθοράς. Εδώ θα ήθελα να σημειώσω ότι η πρόσφατη νομοθετική πρωτοβουλία του κ. Καστανίδη είναι ένα πολύ ενθαρρυντικό βήμα.

•Η ενίσχυση του ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου που διέπει την κυκλοφορία του χρήματος, ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του μαύρου χρήματος. Συγχρόνως θεωρούμε ότι και το πολιτικό σύστημα χρειάζεται ουσιαστική μεταρρύθμιση και επιβάλλεται έλεγχος του πολιτικού χρήματος, ώστε να δημιουργηθούν καλύτερα και αποτελεσματικότερα αντίβαρα εξουσίας (checks and balances).

Η εφαρμογή τόσο της Σύμβασης του ΟΟΣΑ όσο και αυτής του ΟΗΕ για την καταπολέμηση της διαφθοράς καθώς και η υποχρέωση των μεγάλων επιχειρήσεων να εφαρμόζουν κώδικες δεοντολογίας για την εμπέδωση της διαφάνειας, είναι βέβαιο ότι θα βοηθήσουν στην προσπάθεια της πολιτείας να ξεπεράσουμε τη μεγάλη κρίση.

Η άμεση και χωρίς άλλη καθυστέρηση της εφαρμογής παλαιότερης πρότασής μας για τη θεσμοθέτηση μιας αρχής υπεύθυνης για την πάταξη της διαφθοράς είναι πλέον απαραίτητη.

Κλείνοντας και δίνοντας τον λόγο στον κ. Μαυρή θα ήθελα να σημειώσω ότι είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος που πραγματοποιούμε την υπόσχεση που δώσαμε το 2006, να παρουσιάζουμε κάθε χρόνο την ελληνική έρευνα για τη διαφθορά, στην οποία αντικατοπτρίζεται όχι μόνο η πραγματικότητα για το ύψος και το εύρος της διαφθοράς στη χώρα μας, αλλά και η μεταβολή της από την προηγούμενη χρονιά, αποσκοπώντας στη δημιουργία του ελληνικού index της διαφθοράς.

Η προσπάθειά μας αυτή θα συνεχιστεί και θα εξελιχθεί.